Het brein van de hond
Het brein van de hond. Om een hond te kunnen trainen is begrip nodig over hoe het brein van de hond werkt en hoe het brein van de hond verschilt van het brein van de mens. Als jij er vanuit gaat dat het brein van de hond op dezelfde manier werkt als het brein van de mens dan loop je hoogstwaarschijnlijk tegen heel veel frustraties aan in de training van je hond. En dat is zonde en onnodig. Door je te verdiepen in het verschil tussen het brein van de mens en het brein van de hond krijg je hoogstwaarschijnlijk meer begrip voor je hond
Brein van de hond, hoe is het opgebouwd
Ik heb een uitgebreid artikel geschreven over het brein van de hond welke je hier kunt vinden.
Eerst een uitleg over hoe het brein van de hond is opgebouwd. Het oudste brein is het reptielenbrein. Ieder zoogdier is ooit, miljoenen jaren geleden, gestart met het reptielenbrein. Het reptielenbrein zorgt ervoor dat het individu overleefde.
Het reptielenbrein wordt volledig onwillekeurig geactiveerd. Bij gevaar gaat het in de vlucht of vechtmodus. Dat betekend dat er meer bloed wordt gepompt naar de ledematen en organen die nodig zijn om de vlucht of vecht modus uit te voeren.
Miljoenen jaren later kwam er een stukje bij in de hersenen en dat noemen we het zoogdierenbrein. Zoals je zult begrijpen is dit alleen “gegroeid” bij de zoogdieren. In dit stuk van het brein worden voornamelijk de zintuigelijke waarnemingen opgeslagen en daar wordt een emotie aangekoppeld.
Het laatste deel wat er bij is gekomen is de neocortex. De neocortex daar komen alle zintuigelijke waarnemingen binnen. Dit is ook het deel van het brein waar je leert en waar je informatie voor jezelf kunt rangschikken.
Reptielenbrein en het zoogdierenbrein
Zowel het reptielenbrein als het zoogdierenbrein zijn delen van de hersenen waar de onwillekeurige gedragingen plaatsvinden. Het reptielenbrein is uitsluitend gericht op het overleven van het individu. Het zoogdierenbrein daar wordt de informatie vanuit de zintuigelijke waarnemingen opgeslagen en daar wordt een soort van waarde bepaald. Dus hoe belangrijk is deze informatie, maar ook onwillekeurige reacties (geautomatiseerde reacties) zijn hier opgeslagen. Ook daar wordt door het zoogdierenbrein bepaalt hoe er gereageerd wordt.
Omdat de neocortex bij een hond vele malen kleiner is dan bij een mens worden gedragingen bij een hond al heel snel geautomatiseerd. Dat betekend dat als een hond iets heeft aangeleerd dat het daarna verankerd wordt (heel simplistisch uitgelegd nu) in het zoogdierenbrein. Het zoogdierenbrein heeft daar een bepaalde waarde aan gegeven (hoe belangrijk is het voor het voortbestaan van dit inidivu) en daar wordt door de hond min of meer onwillekeurig op gereageerd.
Het brein van de hond en emoties
In het zoogdierenbrein wordt een emotie toegevoegd aan iets wat de hond heeft gezien, heeft gehoord of heeft meegemaakt. Die emotie zorgt ervoor dat de hond op een bepaalde manier reageert. Een hond kan niet net als wij mensen toneelspelen. Wij kunnen een emotie verbloemen en daar een andere emotie voor veinzen. Bij boosheid bijvoorbeeld kunnen wij, als ons dat beter uitkomt, gewoon aardig zijn en mensen vrolijk benaderen, ondanks dat de emotie ten op zichte van deze persoon boosheid of woede is.
Dat kan een hond niet. Als hij boos is op een andere hond (bijvoorbeeld omdat deze hem heeft aangevallen) dan zal hij bij de eerst volgende keer dat hij de hond ziet, uitvallen naar deze hond. Hij kan niet net doen alsof hij nu blij is om de hond te zien. Zijn boosheid zorgt ervoor dat hij een bepaalde reactie heeft naar alles waar hij boos op is, en die reactie die zal blijven als er niets aan gedaan wordt.
Het brein van de hond en emoties veranderen
Je zult begrijpen dat het behoorlijk wat werk is om de emotie van de hond ten opzichte van iets te veranderen. Maar het is niet onmogelijk. Dat is nu precies wat we trainen noemen.
Stel dat jij een hond hebt die bang is om over een smal bruggetje te lopen waaronder water is.
Bij de allereerste keer dat hij dit bruggetje zag, vond hij het bruggetje spannend en dat stukje is opgeslagen in het zoogdierenbrein
Bruggetje= angst=vluchten
Maar jullie moeten iedere keer over dat bruggetje om thuis te komen van een wandeling. Dat betekend dat je de emotie ten opzichte van dat bruggetje moet gaan veranderen van angst in blijdschap bijvoorbeeld. Maar ook dat dat bruggetje in de ogen van je hond ( bepaald door het zoogdierenbrein) heel belangrijk is.
Emoties en gedrag
Door de emotie van je hond omtrent iets waar hij boos op is, of waar hij bang van is te gaan veranderen, leer je je hond om te gaan met deze objecten en het zelfs leuk te gaan vinden. Maar een geautomatiseerd proces (angst=vluchten of vechten) dat duurt even voordat je dit proces hebt omgezet.
Het zien, of aanleren van nieuwe dingen en daar direct een positieve emotie aankoppelen, en het omzetten van een emotie bij iets waar al een emotie aangekoppeld zit bij de hond, dat noemen we trainen.
Om die reden is trainen, het keer op keer herhalen van de dingen die jij je hond aan wil leren, tot het is opgeslagen met de juiste emotie in het zoogdierenbrein.
Het brein van de hond, verkeerd gekoppelde emotie
Helaas heb je niet alleen maar te maken met emoties die je kunt omzetten. Er zijn namelijk ook gedragingen waarvan je hond een zogenaamd kick krijgt. Dan heeft hij een bepaalde emotie bij het zien of het doen van iets. Maar het resultaat geeft hem ook nog eens een keer een shot endorfine. En door die shot endorfine is het moeilijker om dat gedrag te keren. Dan moet je dus een beloning hebben of hem gedrag aanleren waar hij net zo blij van wordt.
Bijvoorbeeld het jagen en het vangen van bijvoorbeeld een haas. Een snel voorbij rennend object (de haas) triggert zijn zoogdieren overlevingsinstinct( eten) maar het jagen zorgt ervoor dat er endorfine wordt aangemaakt. De beloning is het vangen van de haas. Sommige honden hebben dat niet alleen op hazen, maar bijvoorbeeld ook op katten of kippen of andere kleinere dieren.
Om dit gedrag in banen te gaan leiden moet je hond heel veel dingen aanleren die dezelfde kick geven en dezelfde beloning hebben als het jagen en vangen van een haas. En alles kan, maar daar moet je tijd en energie in stoppen.
Het brein van de herplaatshond
Met een herplaatshond start je al met een achterstand. Je hond heeft al dingen aangeleerd die jij misschien liever niet had gezien. En het is aan jou de schone taak om deze gedragingen te gaan omzetten in gewenst gedrag.
In principe begin je met een herplaatshond weer volledig aan de basis en ga je je hond opnieuw opbouwen. Onderweg kom je de gedragingen tegen die je liever niet hebt, en die je op dat moment direct in je training kunt gaan meenemen. Veel mensen denken (of eigenlijk hopen) dat een hond weet dat hij dat soort dingen niet mag. Ze gaan er vanuit dat een hond weet dat hij fout is. Maar ik hoop dat na het lezen van dit stuk het duidelijk is dat een hond geheel onwillekeurig gedrag heeft op bepaalde emoties na het zien, horen of ruiken van bepaalde dingen.